Những giải Goncourt bị lãng quên
Jury du prix Goncourt le 12 décembre 1933 au restaurant Drouant à Paris
***
Hơn một trăm năm kể từ khi giải Goncourt được thành lập
tại Pháp. Một giải thưởng cao quý chỉ dành cho một tác phẩm văn học đặc sắc
nhất trong năm, và tác giả của nó đương nhiên dành được một vị trí trang trọng
trong làng văn học, không chỉ ở Pháp mà còn trên toàn thế giới. Liệu thời gian
tỏa sáng của vòng nguyệt quế vinh quang ấy có kéo dài lâu, và có dành cho tất
cả mọi nhà văn Pháp hay không, thì câu trả lời có lẽ là không. Trong bảng danh
sách dài các tác giả nhận giải Goncourt thì có khá nhiều đã bị lãng quên, bị
tách khỏi bộ nhớ của cộng đồng. Chúng ta cùng tạp chí Expresse điểm qua một số nhân vật vang bóng một thời, chân dung, sự
nghiệp cũng như đứa con tinh thần đã đưa họ lên đỉnh cao trong nền văn học
Pháp.
Claude
Farrère, nhận vòng nguyệt quế năm 1905 (Les civilisés)
Với tác
phẩm Những người văn minh, Claude
Farrère đã nhận giải Goncourt năm 1905. Tại sao lại là C. Farrère? Chính là bởi
tính cách khác người của ông và hành trình đặc biệt, chúng biến ông thành một điểm
khởi đầu cho sự khám phá những Goncourt bị lãng quên này.
Claude
Farrère, tên thật là Frédéric-Charles Bargone sinh ngày 27 tháng tư năm 1876 tại
Lyon, mất ngày 21 tháng sáu năm 1957 tại Paris. Năm 1884, ông nhập trường đại
học hải quân, khi tốt nghiệp, ông được điều về Hải Đoàn Levant, dưới lệnh của
Pierre Loti, - một sỹ quan hải quân đồng thời cũng là một nhà văn nổi tiếng, và
sau này họ đã trở thành bạn thân của nhau. Thân cận với Pierre Loti, Claude
Farrère cùng ông thường xuyên thực hiện những chuyến đi xa, đến các hải phận khác
như Nhật Bản, Thổ Nhĩ Kỹ, Đông Dương...: Những nơi xa lạ thường xuyên thu hút
và tạo nguồn cảm hứng cho ông.
Những người văn minh là tác phẩm quan trọng trong
sự nghiệp văn chương của Claude Farrère, minh họa tình yêu đối với du lịch, sự
quyến rũ của các vùng đất khác. Thiên hùng ca ngoại lai và bản buộc tội chống-thực
dân chủ nghĩa, cốt truyện của ông chủ yếu định vị ở Sài Gòn, quay xung quanh ba
nhân vật: Mévil – bác sỹ, Torral – kỹ sư, và Fierce – sỹ quan hải quân. Ba nhân
vật này là hiện thân của một nền thực dân mục rữa, bị rày vò bởi các thói hư
tật xấu và những thèm muốn miền đất Á châu. Thuốc phiện, ruồng rẫy cơ thể: các ứng xử đạo đức tan thành mây khói khi
tiếp xúc với thực tế thuộc địa.
Farrère
muốn tố cáo những hệ tư tưởng chính thức và quay về với những tiền-giả định còn
hiệu lực thời đó. Ai là hoang dã? Ai là văn minh? Các vai trò phải chăng đã
được định nghĩa rõ ràng nhường ấy sao? Ông, người vốn thông hiểu Đông Dương,
đặt câu hỏi và trả lời: “... những con
người này (người châu Á) tiến sớm hơn trong thời đại chúng ta, là những người
văn minh, còn chúng ta chính là những kẻ hoang dã”. Được bầu với số phiếu
áp đảo, Những người văn minh đoạt
giải Goncourt thứ ba trong lịch sử của nó, và trên thực tế cũng đem lại thành
công nhất định.
Nếu như
tác phẩm của Claude Farrère hình như thu được sự chú ý do sự khác biệt và
thuyết tương đối về những giá trị phương Tây, thì chặng đường chính trị của ông
lại u tối hơn. Vốn là người Quốc gia chủ nghĩa và Cộng hòa, những suy nghĩ mang
tính hệ tư tưởng của ông đi thẳng đến cánh cực hữu. Bị ghi dấu ấn bởi cuộc Đại
chiến thứ nhất (1914 – 1918) và trải nghiệm trấn động tinh thần trong các đường
hầm hào, ông ra nhập thoạt đầu vào Hội
các nhà văn chiến binh, do José Germain thành lập năm 1919, hội này tập hợp
các tác giả Pháp đã từng chiến đấu trong cuộc Đại chiến. Sau đó, mọi thứ biến
thoái dần. Ông cộng tác với tờ Flambeau,
một tạp chí ra hàng tháng của liên minh Croix
de feu, và trong những năm 1950, người ta lại thấy ông xuất hiện trong Hội bảo vệ ký ức của Nguyên soái Pétain.
