Hiệu Constant: Đi đến cùng những khát vọng
Chỉ trong khoảng chừng năm năm, bà nội trợ hôm nào đã cho ra mắt gần hai mươi đầu sách dịch qua bút danh “Hiệu Constant”, cùng với nhiều đầu sách đã mua bản quyền, đang trên bàn chờ dịch.
Từ bà nội trợ đến... dịch giả văn học
Lần đầu tiên tôi phỏng vấn Hiệu, như gương một phụ nữ Việt xa xứ điển hình
trong việc giúp các con mình dung hoà hai nền văn hoá Việt – Pháp, vừa được Đài
phát thanh Pháp cũng phỏng vấn cách đó không lâu. Hai đứa nhỏ - Bin và Hoàng Hà
tung tăng trong phòng thu âm, nhưng vẫn nhút nhát khi đứng trước cái micro, thỏ
thẻ bằng tiếng Việt rằng chúng rất thích những món ăn của mẹ chúng, và thích
Tết cũng vì …những món ăn mẹ nấu. Từng tốt nghiệp Đại học ngoại ngữ Hà
Nội khoa tiếng Pháp, tình cờ quen một chàng kỹ sư người Pháp, sau đó Hiệu trở
thành bà Constant, và có hai đứa con xinh đẹp. Bin – Valentin thường là một
trong số học sinh đứng đầu lớp. Hoàng Hà - Clotilde rất xinh xắn, hát hay và
yêu nghệ thuật. Claude Constant chồng chị là kỹ sư trong một tập đoàn công
nghiệp lớn của Pháp, tham gia vào nhiều công trình nổi tiếng, đã được Bộ Công
nghiệp Pháp trao tặng huy chương bạc vì sự nghiệp phát triển công nghiệp của
đất nước. Cuộc sống hàng ngày của Hiệu là chăm sóc gia đình và kèm các con học
bài tiếng Pháp, dạy tiếng Việt cho hai con. Còn gì mơ ước hơn nữa? Câu trả lời
cuối cùng, Hiệu buột nói: “Tôi không chỉ mong các con giỏi tiếng Việt, mà tôi
sẽ còn cố gắng để thật giỏi tiếng Pháp. Khi đọc truyện cho các con nghe, đôi
khi phải giải thích bằng tiếng Pháp, tôi nghĩ sao mình không đưa những tác phẩm
văn học Pháp – Việt mà tôi yêu thích đến với độc giả của cả hai nước. Trước hết
là từ tiếng Pháp qua tiếng Việt, rồi ngược lại, và biết đâu đấy…viết tác phẩm
của chính mình bằng tiếng Pháp.” Tôi đã chúc chị đạt được ước mơ của mình, dù
câu nói ấy, tôi cũng đã được nghe từ nhiều người. Ai chẳng có những ước mơ cho
riêng mình và mong muốn nó thành hiện thực, dẫu từ mơ ước đến hiện thực còn là
cả một chặng đường rất dài bởi những trở ngại tự thân hay khách quan.
Nhưng Hiệu cho thấy ngay, chị không bao giờ là mẫu
người ngồi mơ ước suông. Chỉ vài tháng sau, Hiệu báo tin: chị đã hoàn thành
việc dịch cuốn tiểu thuyết đầu tiên mà chị rất yêu thích, có tên Nỗi niềm -
tiểu thuyết được giải Goncourt năm 1998, của nhà văn Paule Constant. Cuốn sách
được NXB Hội nhà văn ấn hành ngay sau đó.
Một “thương hiệu”đại
diện thương thảo bản quyền
Chỉ trong khoảng chừng năm năm, bà nội trợ hôm nào đã
cho ra mắt gần hai mươi đầu sách dịch qua bút danh “Hiệu Constant”, cùng với
nhiều đầu sách đã mua bản quyền, đang trên bàn chờ dịch. Chị lựa chọn sách để
dịch ở nhiều thể loại khác nhau, nhưng vẫn có tiêu chí chung: Sách văn học là
những tác phẩm hay, từng đoạt những giải thưởng lớn của văn học Pháp như giải
Goncourt hay giải Renaudot, hoặc của các tác giả đã đoạt giải thưởng ấy. Và một
loại khác nữa, Hiệu dịch không vì nó sẽ ăn khách, mà chị muốn chia sẻ với những
người đọc có chung mối quan tâm với chị: Những chính trị gia nổi tiếng của Pháp
hay thế giới. Ngoài ra chị còn dịch một số truyện ngắn đăng trong các tạp chí,
với bút danh Hoàng Hà. Hiệu bảo: “Khi chọn dịch một cuốn sách nào đó thì chí ít
bạn phải ít nhiều tâm đắc với nó. Dịch giả muốn dịch tốt thì phải thấm nhuần
những tư tưởng của tác giả, phải hiểu được điều ông ta muốn nói, phải yêu những
điều họ viết ra…” Vì những nỗ lực không ngừng ấy, năm 2008 Hiệu là khách mời
danh dự trong Ngày hội sách ở thành phố Bages, miền Nam nước Pháp. Chuyện viết
văn, tưởng Hiệu ước mơ thế thôi, nhưng cũng chỉ giữa năm này, cuốn tiểu thuyết
“Côn trùng” đã ra mắt bạn đọc trong nước, với tên thật: Lê Thị Hiệu.
Hiệu cho biết, Đại sứ quán Pháp tại các nước rất quan
tâm đến vấn đề bản quyền của các tác giả, hiếm có một cuốn sách nào vi phạm bản
quyền mà họ lại không biết. Còn ở Việt Nam, nhiều nhà xuất bản vẫn gặp khó khăn
về vấn đề này. Chị dành thời gian đọc rất nhiều sách Pháp để có thể giới thiệu
các đầu sách hay cho các nhà xuất bản trong nước, giúp họ thương thảo bản quyền
với các nhà xuất bản bên Pháp. 27 tuổi mới rời Việt Nam đến Pháp, nên chị biết
các độc giả trong nước có nhu cầu đọc những gì. Bằng những nỗ lực riêng, chị cố
gắng trở thành một người đại diện thương thảo về bản quyền các tác phẩm của
Pháp được dịch ra tiếng Việt, một cách hệ thống và mang tính chuyên nghiệp cao.
Đó cũng không phải là một khát vọng phía trước, mà đã có và sẽ còn nhiều tác
phẩm mà Hiệu Constant thương thảo bản quyền cho các đồng nghiệp khác dịch. Tham
gia hiệu đính cho một số tác phẩm của các dịch giả khác, cũng như tham gia viết
báo…Tất cả mọi việc làm sau giờ chăm sóc gia đình, con cái, trong những đêm nối
đêm thức trắng. Thời gian quả là eo hẹp để chị có thể thực hiện hết những
công việc như vậy! Những thành quả Hiệu Constant đạt được như trái ngọt của một
người yêu lao động. Và dám đi đến cùng những khát vọng của mình.
K.Linh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét