Bài phỏng vấn thiền sư Thích Nhất Hạnh chấn động phương Tây: Đức Phật là người hạnh phúc
Vntinnhanh.vn - Khi thiền sư Thích Nhất
Hạnh tới Canada vào năm 2011, nhà báo Andrea Miller đã có cuộc phỏng vấn riêng
với ông và bài viết đã gây nhiều tiếng vang ở đất nước này, cũng như tại nhiều
quốc gia phương Tây. Vntinnhanh xin được giới thiệu với độc giả về bài viết đặc
sắc này.
Sau khi thầy Thích Nhất Hạnh trở lại Vancouver, hai sư cô đưa tôi vào căn
phòng khách trong một khu ký túc xá của Đại học British Columbia. Tại đây,
ngoại trừ một lọ hoa lan nằm trên bàn, mọi thứ còn lại đều có màu nâu đất.
Thầy Thích Nhất Hạnh mặc áo tu hành màu nâu, chậm rãi nhâm nhi một tách trà
có màu vàng nâu, trong khi các nhà sư khác đang ngồi gần đó trên những chiếc
ghế bành và thảm màu nâu giản dị.
Sư cô Chân Không giới thiệu tôi với thầy rồi mỉm cười và nói rằng tôi là
một sự bất ngờ nhỏ với họ. Khi tôi đề nghị được thực hiện cuộc phỏng vấn này,
tất cả đều không nghĩ rằng “Andrea Miller” là cái tên của một phụ nữ nên đều
mong chờ một vị khách nam giới.
Nhưng sau cuộc phỏng vấn này, tôi mới là người bị bất ngờ, bởi những điều
hay lẽ phải mà thầy Thích Nhất Hạnh giảng cho tôi, từ cuộc sống sau cái chết,
cho tới niềm vui của việc ngồi thiền và về sự tồn tại hay không tồn tại.
Thầy đã mang tới những câu trả lời mà tôi không ngờ tới, rất mới mẻ và chứa
đầy sự thông tuệ. Và đây là những gì ông đã trao đổi với tôi.
- Khi những người được chúng ta yêu quý
gặp vấn đề lớn, như bị tâm thần, bị chấn thương tâm lý hoặc nghiện ngập thứ gì
đó, cảm giác sẽ vô cùng đau đớn. Đôi khi ta có thể cảm thấy như vấn đề mà họ
đang đối mặt quá lớn, tới mức không còn muốn giúp đỡ họ nữa.
Thậm chí ta còn muốn chạy trốn khỏi họ
cùng vấn đề họ đang đối mặt. Nhưng cũng có lúc chúng ta cố giúp và rồi bị cuốn
vào vấn đề của họ. Vậy chúng ta có thể làm gì để giúp những người ở trong hoàn
cảnh khó khăn mà không bị choáng ngợp bởi vấn đề của họ?
Khi cảm thấy bị ngợp với vấn đề của người khác thì có lẽ bạn đã làm quá
sức. Thứ năng lượng đó không giúp đỡ người khác và hiển nhiên là không giúp ích
gì cho bạn. Bạn không nên quá vội vã giúp đỡ người khác. Có hai điều ở đây mà
ta cần lưu ý: Cuộc sống và hành động.
Đừng nghĩ quá nhiều về việc phải làm ngay điều gì đó cho người khác - cần
phải đặt vấn đề cuộc sống của bản thân mình lên trước. Cuộc sống của bạn phải
an lành, phải vui vẻ, hạnh phúc. Khi đó bạn mới có thể hành động để tạo ra niềm
vui và hạnh phúc.
Bởi vậy, trước tiên bạn phải tập trung vào việc rèn luyện cuộc sống của
mình. Sống sao thật tươi vui, thật an lành. Sống quan tâm tới người khác. Sống
hào phóng và biết cảm thông. Đây là các nguyên tắc cơ bản.
Chuyện cũng giống như khi ta ngồi dưới gốc một cái cây vậy. Cái cây chẳng
phải làm gì, trừ việc sống khỏe mạnh và tươi tắn, nhưng vẫn khiến ta thấy dễ
chịu. Khi bạn sống như cái cây đó và lan tỏa làn sóng tươi mới, bạn đã giúp
giảm bớt sự khổ đau của những người khác rồi.
Cuộc sống của bạn phải đầy sự hài lòng, phải an lành và bạn nên có mặt khi
người khác cần tới mình. Chừng đó đã là rất nhiều rồi. Khi trẻ con tới gần
và ngồi bên bạn, đó không phải là vì bạn có nhiều bánh kẹo để cho chúng, mà bởi
ngồi gần bạn mang tới cảm giác dễ chịu và tươi mới.
Vì thế, hãy ngồi cạnh một người đang đau khổ và hãy cố hết sức để làm những
điều bạn có thể làm tốt nhất: Thể hiện sự dễ chịu, quan tâm, tươi mới.
Cuộc sống của bạn phải
đầy sự hài lòng, phải an lành và bạn nên có mặt khi người khác cần tới mình.
- Nếu đang có một cảm xúc khó khăn trong
tâm hồn, như tức giận hoặc buồn bã sâu sắc và tôi (xử lý chúng bằng cách) cố
tập trung điều hòa nhịp thở của mình thì liệu đó có phải là hành động né tránh
cảm xúc của bản thân không?
Thường thì mọi người dễ đánh mất bản thân mình trước những cảm xúc mạnh và
bị chúng choán hết tâm trí. Đó không phải là cách để ta chế ngự cảm xúc, bởi
khi chuyện xảy ra như thế, bạn sẽ là nạn nhân cuả cảm xúc.
Để tránh không trở thành nạn nhân, hãy hít thở, tĩnh tâm và rồi bạn sẽ nhìn
sâu vào bên trong con người mình, thấy rằng cảm xúc cũng chỉ là cảm xúc mà
thôi, không hơn. Việc nhìn sâu vào trong tâm hồn mình là rất quan trọng, bởi
bạn sẽ không còn sợ hãi nữa.
Bạn sẽ bình tĩnh và không còn muốn chạy trốn nữa. Bạn sẽ xử lý tốt hơn các
cảm xúc. Hãy xem hơi thở chính là con người bạn. Bạn cần có sự liên kết
với hơi thở để trở thành chính mình một cách tốt hơn, để mạnh mẽ hơn.
Rồi bạn sẽ chế ngự cảm xúc tốt hơn. Bạn không nên tìm cách quên đi cảm xúc
của mình. Thay vì thế, hãy sống thật với chính mình, dần dần bạn sẽ trở nên
cứng rắn và mạnh mẽ để xử lý cảm xúc của mình.
- Thật ấm áp khi thấy rất nhiều đứa trẻ
xuất hiện ở chốn tu hành.
Thiền sư Thích Nhất
Hạnh: "Hãy xem hơi thở chính là con người bạn".
Tôi cảm thấy thoải mái với trẻ con. Tôi chưa từng cắt đứt quan hệ của mình
với thế hệ trẻ. Tôi luôn giao tiếp với thế hệ trẻ, dù các em sống trong chốn tu
hành hay ngoài cuộc sống. Đó là một trong những yếu tố chủ chốt trong niềm hạnh
phúc của tôi.
Đôi khi các bà mẹ trẻ đưa con của mình vào chùa nghe giảng pháp. Đó là hoạt
động nuôi dưỡng tâm hồn rất tốt với mọi người.
Những đứa trẻ có thể không hiểu chuyện gì đang diễn ra, nhưng chúng cảm
nhận được bầu không khí an lành. Thứ năng lượng an lành đó rất hiếm hoi trong
xã hội - càng hiếm hơn khi có tới 500 người ngồi xuống và cùng nhau tạo ra bầu
không khí đầy sự an yên.
Nếu bạn cho con cái tiếp xúc với sự an lành và tình yêu, dù rằng chúng rất
nhỏ và chưa hiểu lời lẽ thì điều đó không có nghĩa chúng không cảm nhận được
gì. Hãy tưởng tượng một bà mẹ trẻ đang cho con bú trong một buổi giảng
pháp. Bà mẹ nghe và thấu hiểu những lời lẽ của buổi giáng pháp.
Về phần mình, đứa trẻ sẽ vừa uống sữa mẹ, vừa hấp thu phật pháp qua dòng
sữa. Đó là một cảnh tượng rất đẹp. Sau này, khi đứa trẻ vấp phải nhiều điều
nghiệt ngã trong cuộc sống, chúng sẽ nhớ rằng đã từng có thời gian được tiếp
xúc với năng lượng tích cực.
Khi những người tu hành cùng nhau hành lễ, họ luôn tạo ra một năng lượng
tích cực mà người trẻ có thể cảm nhận và năng lượng này giúp tạo ra các hạt
giống cho tương lai.
Đạo Phật luôn cố gắng mang năng lượng tích cực này tới nhiều chốn khác
nhau, từ các ngôi trường, các bệnh viện cho tới các tòa thị chính.
- Liệu cuộc sống tu hành có xung đột với
việc thưởng thức truyền thông không? Liệu chúng ta có thể vừa toàn tâm hướng
tới Phật giáo, vừa vui vẻ tận hưởng Internet, TV, các bộ phim và cuốn sách?
Có những cuốn sách và phim hay mà bạn có thể thưởng thức. Điều này là bình
thường - thưởng thức chúng hoàn toàn tốt.
Đôi khi chất lượng của một bộ phim hoặc cuốn sách lại không tốt. Tuy nhiên
bạn không nên tắt đi hay ngừng đọc sách vì nếu làm vậy, bạn có thể sẽ hồi tưởng
và nhớ lại những khổ đau bên trong tâm hồn mình.
Đó là điều mà rất nhiều người trong xã hội chúng ta đang làm. Nhiều người
không thể là chính mình. Họ có nỗi đau, nỗi buồn hoặc lo lắng bên trong và họ
đọc sách hoặc nghe nhạc chỉ để che giấu chúng, để chạy trốn khỏi bản thân mình.
Thưởng thức truyền thông theo cách thức như vậy chỉ là hành động trốn chạy
và nó không có tác động lâu dài. Bạn có thể tạm quên đi nỗi khổ đau nhưng cuối
cùng sẽ phải trở lại chính mình. Phật dạy rằng chúng ta không nên chạy trốn bản
thân mình, thay vì thế phải chăm sóc bản thân và biến đổi nỗi đau.
- Ngài sẽ nói gì với người thấy rằng
ngồi thiền là chuyện rất khổ sở, khó khăn và họ phải chật vật để làm những điều
này?
Đừng ngồi thiền nữa.
- Thật vậy sao?
Đúng vậy. Nếu bạn không cảm thấy thoải mái khi ngồi thiền thì đừng làm thế
nữa. Bạn phải nắm bắt chính xác tinh thần của việc ngồi thiền. Nếu phải cố gắng
quá mức khi ngồi thiền, bạn sẽ trở nên căng thẳng và điều này khiến cơ thể bạn
đau đớn.
Ngồi thiền phải mang tới cảm giác dễ chịu. Khi ngồi xem truyền hình trong
phòng khách, bạn có thể ngồi xem suốt nhiều giờ mà chẳng khổ sở gì cả. Thế mà
khi ngồi thiền, bạn lại thấy khổ sở? Vì sao? Vì bạn đang phải cố gắng làm vậy.
Bạn muốn ngồi thiền thành công nên phải chiến đấu (với chính mình). Khi xem
TV bạn chẳng phải chiến đấu với ai cả. Bạn phải học cách ngồi thiền mà không
phải chiến đấu chống ai cả. Nếu bạn biết cách ngồi thiền như vậy, việc thiền sẽ
mang lại cảm giác rất dễ chịu.
Khi Nelson Mandela ghé thăm Pháp một lần, một phóng viên đã hỏi rằng ông
thích làm điều gì nhất. Ông nói rằng mình rất bận nên điều thích làm nhất là
ngồi không và chẳng làm gì cả. Bởi ngồi không và chẳng làm gì là một niềm hạnh
phúc - bạn sẽ hồi phục bản thân mình.
Đó là lý do vì sao Phật mô tả thiền giống như ngồi trên một bông hoa sen
vậy. Khi ngồi thiền, bạn cảm thấy nhẹ nhõm, tươi mới, tự do. Và nếu không cảm
thấy những điều này thì thiền sẽ trở thành một dạng lao động khổ sai với bạn.
Đôi khi nếu bạn không ngủ đủ giấc hay bị cảm lạnh hay gặp điều gì đó khác
về sức khỏe, ngồi thiền có thể không mang tới cảm giác hài lòng như bạn mong
muốn. Nhưng nếu bạn cảm thấy bình thường, thì trải nghiệm thoải mái khi ngồi
thiền là điều luôn có thể xảy ra.
Ngồi thiền phải mang
tới cảm giác dễ chịu.
Vấn đề không phải là ngồi thiền hay không, mà là ngồi thiền như thế nào.
Ngồi thiền như thế nào để thu được nhiều nhất lợi ích có thể - nếu không bạn
chỉ đang phí thời gian mà thôi.
- Ông nhấn mạnh rất nhiều tới sự vui
thích - thở một cách vui thích, thiền, đi đứng và tận hưởng cuộc sống cùng nhau
một cách vui thích - nhiều hơn hẳn các sư thầy khác trong Phật giáo.
Trong hoạt động giảng dạy Phật pháp, sự thoải mái và niềm vui là các yếu tố
giúp mang tới sự giác ngộ. Trong cuộc sống có rất nhiều sự khổ đau. Tại sao bạn
phải rước thêm sự khổ đau nữa khi tu theo đạo Phật. Bạn tu theo đạo Phật để bớt
khổ đau, đúng không nhỉ? Đức Phật là người hạnh phúc.
Khi Phật ngồi, ngài ngồi một cách hạnh phúc. Khi ngài đi, ngài cũng đi một
cách vui vẻ. Tại sao tôi lại muốn làm khác so với Đức Phật?
Có thể nhiều người đã lo sợ trước lời nói của kẻ khác, rằng "Anh/chị
tu tập chưa nghiêm túc. Anh/chị cười cợt và vui vẻ quá mức. Khi tu tập anh chị
phải nghiêm mặt, rất nghiêm túc".
Có lẽ chỉ những người muốn có thêm tiền công đức mới nói như thế, để tạo
cảm giác rằng họ thực hiện việc tu hành nghiêm túc hơn so với kẻ khác.
Hãy lấy ví dụ về việc ngồi thiền suốt đêm. Bạn không được phép nghỉ ngơi và
nghĩ rằng tu như thế mới là chăm chỉ. Nhưng bạn khổ sở cả đêm và phải uống cà
phê chỉ để tỉnh táo. Thật vớ vẩn.
Chất lượng khi ngồi thiền mới là thứ giúp bạn biến đổi, chứ không phải ngồi
thiền thật nhiều và khổ sở khi làm vậy. Ngồi thiền là hoạt động mang tới niềm
vui và còn là cơ hội để ta có được tuệ quán. Tuệ quán có thể giải phóng chúng
ta khỏi nỗi sợ, sự tức giận và tuyệt vọng.
- Tôi thực sự rất thích việc hành thiền
ngoài trời mà chúng ta thực hiện lần này.
Thường thì theo truyền thống Phật giáo, bạn ngồi rồi đứng dậy và thực hiện
việc đi bộ chậm rãi tại khu vực thiền, sau đó bạn lại ngồi xuống. Ở đây chúng
tôi không làm thế. Thay vì vậy, chúng tôi thực hiện hành thiền ngoài trời. Việc
này rất hữu ích vì bạn có thể áp dụng trong cuộc sống thường nhật.
Bạn đi bộ bình thường - không quá chậm - nên người khác không biết bạn đang
hành thiền và tưởng như bạn đang thực hiện một hành động bình thường. Và rồi
khi bạn đi về nhà, hoặc từ bãi đỗ xe tới văn phòng, bạn có thể làm điều đó một
cách vui thích.
Nền tảng tập luyện cơ bản là làm sao để vui thích - làm sao để cảm thấy vui
khi đi, khi ngồi thiền, ăn uống và tắm giặt. Hoàn toàn có thể khiến mọi người
đều vui thích, nhưng xã hội của chúng ta được tổ chức theo cách thức ta không
còn thời gian để vui thú nữa. Chúng ta phải làm mọi thứ quá nhanh.
- Ông nghĩ rằng điều gì sẽ khiến ai đó
trở thành tín đồ Phật giáo?
Một người có thể không được gọi là tín đồ Phật giáo, nhưng anh ta vẫn có
nhiều phẩm chất Phật giáo hơn cả một tín đồ. Phật giáo tạo thành từ niệm, định
và tuệ. Nếu có những đặc điểm này, bạn đã là một người theo Phật giáo rồi. Nếu
không thì không phải vậy.
Khi bạn nhìn vào một người và thấy người đó có niệm, định và tuệ thì bạn
biết rằng đó là một người theo đạo Phật. Nhưng ngay cả khi đó là một ni cô và
người này thiếu các năng lượng, phẩm chất kể trên thì khi đó cô ta chỉ có ngoại
hình của một người theo đạo Phật chứ không có cái cốt cách của một người theo
đạo Phật.
- Liệu việc thường xuyên hành lễ có thể
biến ai đó thành người theo đạo Phật?
Không, bạn không thể thành người theo Phật giáo chỉ bằng việc hành lễ. Để
làm vậy bạn phải chăm tu tập. Người theo đạo Phật hiện vướng vào khá nhiều nghi
thức, lễ bái, nhưng Đức Phật không thích điều này.
Trong các đoạn kinh Phật, đặc biệt là những lời răn dạy của Đức Phật ngay
sau khi ngài trở nên giác ngộ, ngài nói rằng chúng ta phải thoát khỏi các nghi
lễ. Bạn không thể trở nên giác ngộ và giải thoát chỉ nhờ thực hiện lễ bái.
Nhưng người ta đã khiến đạo Phật đi tới chỗ có quá nhiều nghi lễ. Chúng ta
đã cư xử không hay với Đức Phật.
- Liệu người ta có phải tin vào sự tái
sinh để trở thành một người theo đạo Phật?
Tái sinh có nghĩa một linh hồn rời khỏi cơ thể bạn và đi vào thể xác khác.
Đây là suy nghĩ rất phổ biến, nhưng lại rất sai lầm về sự nối tiếp trong Phật
giáo. Nếu bạn nghĩ rằng có một linh hồn, một bản ngã, tồn tại trong một thể xác
và linh hồn đó thoát ra ngoài khi thể xác không còn nữa và rồi biến thành một
dạng sống khác, thì đó không phải là lối tư duy của Phật giáo.
Khi bạn nhìn vào ai đó, bạn sẽ thấy ngũ uẩn, hay các yếu tố tạo thành con
người: Sắc uẩn, thọ uẩn, tưởng uẩn, hành uẩn và thức uẩn. Không có linh hồn,
thể xác nào bên ngoài 5 yếu tố này.
Vì thế khi 5 yếu tố này tan rã, thì nhân quả hay các hành động mà bạn đã
thực hiện trong cuộc sống chính là sự tiếp nối của bạn. Những gì bạn đã làm và
suy nghĩ vẫn sẽ còn đó như một dạng năng lượng. Bạn không cần một linh hồn hoặc
một thể xác, để tiếp nối.
Chuyện giống như một đám mây vậy. Ngay cả khi đám mây không có ở đó, trời
vẫn tiếp tục mưa hay có tuyết. Đám mây không cần phải có một linh hồn để nối
tiếp. Không có sự khởi đầu và cũng chẳng có kết thúc. Bạn không phải chờ cho
tới khi thân xác này tan thành cát bụi mới có thể tiếp nối. Thực ra bạn đã tiếp
nối trong từng khoảnh khắc.
Giả dụ như tôi đã truyền năng lượng tới hàng trăm người, họ sẽ tiếp nối
tôi. Nếu nhìn vào họ và bạn thấy (hình bóng) tôi hiện ra thì thực sự bạn đang
trông thấy tôi đó. Nếu bạn nghĩ rằng tôi chỉ là thể xác này (ngài chỉ tay vào
mình) thì bạn vẫn chưa trông thấy tôi đâu.
Khi bạn thấy tôi trong các bài phát biểu, bạn hiểu rằng người khác đã tiếp
nối cuộc sống của tôi. Khi bạn nhìn vào các học trò, các đệ tử, những cuốn sách
và bạn bè tôi, bạn sẽ thấy sự tiếp nối của chính tôi.
"Thân xác này có
thể tan thành cát bụi, nhưng điều đó không có nghĩa tôi đã chết".
Tôi sẽ không bao giờ chết. Thân xác này có thể tan thành cát bụi, nhưng
điều đó không có nghĩa tôi đã chết. Tôi sẽ tiếp tục (sống mãi), luôn là như
vậy.
Và điều này là đúng với tất cả chúng ta.
Và điều này là đúng với tất cả chúng ta.
- Chúng ta có thể làm gì với mức độ chủ
nghĩa vật chất rất cao đang tồn tại hiện nay?
Bạn có thể thiết lập một môi trường nơi người ta sống đơn giản, hạnh phúc
và mời những người khác tới quan sát. Đó là điều duy nhất có thể thuyết phục họ
từ bỏ ý tưởng hạnh phúc dựa trên vật chất.
Họ luôn nghĩ rằng chỉ khi có rất nhiều thứ để tiêu thụ, người ta mới hạnh
phúc. Nhưng rất nhiều người không hạnh phúc dù họ rất giàu có. Và rồi còn có
những người tiêu thụ rất ít, song họ hạnh phúc hơn rất nhiều những người kia.
Chúng ta phải thể hiện được rằng sống đơn giản kết hợp với tu tập theo Phật
pháp mang tới một cuộc sống rất đủ đầy, bởi người ta sẽ không thể tin tưởng cho
tới khi họ tận mắt chứng kiến và trải nghiệm.
Tại Làng Mai, chúng tôi đã cười đùa vui vẻ suốt cả ngày, nhưng không một ai
trong số chúng tôi có tài khoản ngân hàng thuộc sở hữu cá nhân. Không ai trong
số chúng tôi có xe hơi hoặc điện thoại riêng. Chúng tôi chỉ ăn chay. Nhưng
chúng tôi không khổ sở vì việc không ăn trứng, thịt.
Thực tế chúng tôi hạnh phúc hơn nhiều vì biết rằng mình không ăn các sinh
vật sống và đang bảo vệ hành tinh này. Điều đó mang tới rất nhiều niềm vui.
Chúng tôi rất may mắn khi có thể sống như vậy, có thể ăn như vậy.
Có một niềm tin rằng trừ phi anh có rất nhiều tiền, trừ phi anh nắm vị trí
cao trong xã hội, anh sẽ không thể hạnh phúc. Rất khó để thoát khỏi niềm tin
này cho tới khi bạn thấy sự thực rằng sự hạnh phúc có thể tới theo cách thức
khác. Nhìn thấy điều đó sẽ đảm bảo tương lai cho con cháu chúng ta.
Vì thế tôi nghĩ tới các vòng tròn luân hồi trong Phật giáo, nơi chúng ta có
thể tái tổ chức lại để cho mọi người thấy cách thức sống hạnh phúc dựa trên sự
thấu hiểu lẫn nhau, không dựa trên chủ nghĩa vật chất.
Chỉ giảng Phật pháp vẫn chưa đủ, bởi giảng pháp vẫn chỉ là lời nói mà tôi.
Chỉ khi người ta thấy những thứ như một cộng đồng phi vật chất, khi tận mắt
chứng kiến một cách sống như thế, họ mới thực sự bị thuyết phục và tin tưởng.
Hương Giang (Theo Lion's Roar)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét