NHỮNG TẤM LÒNG LUÔN HƯỚNG VỀ TỔ QUỐC
(Báo Văn Nghệ Công An, số 566 ra ngày 2.9.2021)
Tôi đọc tập
truyện ký Kiều bào với Trường Sa của
nhà văn Hiệu Constant trong tâm thế của một người chưa bao giờ được đặt chân đến
Trường Sa, chỉ hình dung ra quần đảo thiêng liêng nơi đầu sóng ngọn gió này qua
báo, đài, qua những bài thơ khúc nhạc. Tập truyện ký dung lượng vừa phải - gần
200 trang cả minh họa bằng hình ảnh đã dẫn dắt tôi đến Trường Sa theo một con
đường khác: Con đường đồng hành với gần bảy mươi kiều bào trở về từ hai mươi bốn
quốc gia trên khắp thế giới qua lộ trình hơn 1000 hải lý và 10 ngày đến với Trường
Sa của kiều bào.
Nhà văn Hiệu Constant quê ở Thường Tín (Hà Tây cũ) - Hà Nội. Chị theo chồng sang Pháp từ năm 1998. Là một kiều bào sống tại Paris hoa lệ, nhưng tấm lòng chị luôn hướng về đất mẹ Việt Nam. Theo dấu chân chị trong suốt cuộc hành trình, người đọc bị dẫn dụ bởi một lối kể chuyện tâm tình thủ thỉ, văn phong giản dị, ghi chép chắt lọc tinh tế. Từ những câu chữ mộc mạc những liên tưởng sâu xa, giàu hình ảnh người đọc cảm nhận được con người và cuộc sống ở Trường Sa cũng như tình cảm của đồng bào Việt Nam ở xa tổ quốc hướng về quê hương xứ sở.
Đọc phần mở đầu tập truyện tôi khá bất ngờ với phần trữ tình ngoại đề. Thì ra Hiệu Constant khi chưa từng đến Trường Sa cũng đã có những cảm nhận rất sâu sắc về Trường Sa. Từ ba câu chuyện của chị toát lên điều đó. Câu chuyện thứ nhất là ấn tượng về bộ quân phục sỹ quan Hải quân của một người bạn (Anh C), những con sóng, đàn hải âu, con tàu thủy tên các hòn đảo dường như đã ăn sâu vào tâm trí. Câu chuyện thứ hai là kỉ niệm từ tập Đảo Chìm của Trần Đăng Khoa viết về Trường Sa cũng cho chị bao hình dung. Và câu chuyện thứ ba là những cảm xúc thiêng liêng về Trường Sa qua Trường Ca Biển của Hữu Thỉnh. Tất cả đã trở thành một vốn trải nghiệm nho nhỏ thôi thúc chị đến Trường Sa để cảm nhận quần đảo ấy bằng cảm nhận thực tế của chính mình và tâm tư của kiều bào.
Đồng hành
cùng tác giả từ chương mở đầu cho đến đoạn kết của tác phẩm, lối trần thuật
theo trình tự thời gian của chị làm người đọc như cũng đang cảm nhận những điều
chị tai nghe mắt thấy về thiên nhiên cảnh vật và cuộc sống của những chiến sỹ
đang đóng quân trên đảo. Bắt đầu từ Cảng Cam Ranh, con tàu lớn màu trắng KN-
491 của Hải Quân Việt Nam đã đưa đoàn vượt biển để ra thăm đảo – Miền đất thứ
tư của tổ quốc. Những hòn đảo thiêng liêng, chủ quyền của tổ quốc lần lượt hiện
lên: “Đảo Song Tử Tây là một hòn đảo lớn
có nhiều cây lâu năm và hoa” “thanh tao và tinh khiết”; Đảo chìm Đá Nam” Một hòn đảo nhỏ tí ti không cây nằm chênh
vênh trên mặt biển” Đảo Đá Thị với “Các màn đồng ca còn ngập ngừng” của
chính các chiến sỹ trên đảo hát tặng kiều bào; Đảo Sơn Ca “nhiều cây xanh lâu năm…những mái ngói đỏ lộ giữa những bóng cây xum
xuê, những ngôi nhà lớn cao tầng, lịch sự khá vững chãi”; Đảo Cô lin, Len
Đao, Gạc Ma “với những chiến công thầm lặng
và sự hy sinh cao cả của các chiến sỹ hải quân”; Đảo Sinh Tồn, đảo chìm Tốc
Tan, Đảo Phan Vinh, Đảo chìm Đá Đông
B… đều có đặc điểm riêng, đặc biệt Đảo Trường Sa Lớn “là hòn đảo nổi khang trang nhất
nhiều cây cổ thụ và có đường bay dành cho phi cơ… có nhà khách, nhà tưởng niệm Hồ Chí Minh và
ngôi chùa Trường Sa bề thế với khuôn viên rộng và nhiều tượng Phật”. Và nhà
giàn DK1/18 Phúc Tần “đứng giẫm chân giữa
trùng dương, sóng vỗ quanh năm” vững chãi trên biển được đổi bằng máu xương
của những người chiến sỹ đã hy sinh.
Trong
truyện ký, nhà văn Hiệu Constant đã dành riêng một chương để viết về những ngôi
chùa ở Trường Sa - cột mốc tâm linh, chủ quyền của Tổ quốc. Những mái chùa là
nơi che chở hồn dân tộc, nơi ghi dấu nếp sống muôn đời của tổ tông đã được chị
ghi lại đầy xúc động, bởi với chị đó là “điểm
hẹn văn hóa thuần khiết, tinh tế nhất của hàng triệu con tim yêu chuộng hòa
bình, tôn trọng chủ quyền quốc gia trên khắp mọi miền thế giới, khi đặt chân đến
quần đảo Trường Sa”. Dẫn người đọc đi từ chùa Trường Sa Lớn “được xây dựng rất uy nghi, có sáu bức tượng
Phật được chế tác công phu…tòa chính điện một gian hai chái mái cong có đầu
đao…Có cửa võng hoành phi, câu đối đều được sơn son thếp vàng” ta thấy một
sự quan sát rất tỉ mỉ tinh tế ở người viết. Tiếp đến là chùa Song Tử Tây, chùa
Sinh Tồn, chùa Sơn Linh, chùa Vinh Phúc nằm trên các đảo, khu Tưởng Niệm Bác Hồ
trên đảo Trường Sa lớn, những quả chuông trong các chùa cũng mang nét đặc trưng
biển đảo… Tất cả đều được miêu tả một cách chi tiết giúp người đọc phần nào
hình dung về những công trình tâm linh trên quần đảo Trường Sa.
Làm nên
chất ký của tập truyện ngắn này là những ghi chép chân thực cảm xúc của chính
tác giả, của những nhân vật trong đoàn kiều bào về thăm Trường Sa, của những
cán bộ trong chuyến công tác nói về kiều bào. Những cái tên cụ thể, những nhân
vật có thật ấn tượng, những chi tiết thú vị như đoàn kiều bào Thái Lan đều đã
cao tuổi trẻ nhất 60 tuổi, lớn nhất gần 80 cũng ra với Trường Sa, những nhân vật
cụ thể như Lý Thừa Vĩnh hậu duệ đời thứ 28 của vua Lý Thái Tổ từ Hàn Quốc trở về
thăm viếng tổ tiên và nhận lại quê hương, tính tình hòa đồng thân thiện nụ cười
luôn nở trên môi, người không nhớ nổi số lần quay trở về; Hay những tên tuổi
khác anh Dư Hồng Quảng - Phó giám đốc sở ngoại vụ tỉnh Phú Thọ; Anh Nguyễn Đinh
Bin - Cựu đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Pháp; Anh Bùi Minh Phong,
Giáp Văn Chung-Kiều bào Hung Ga Ri đã có những vần thơ cảm xúc về chuyến đi; Anh Nguyễn Hoàng Tuyển- Kiều bào
Ba Lan mang theo hành trình cuộc đời nơi xa xứ là tinh thần dân tộc, yêu nước bảo
vệ giống nòi, giữ gìn truyền thống quê hương...Cuộc sống sinh hoạt của các hộ
dân từ học sinh đến các thầy cô giáo,
hay các ngư dân… Đặc biệt những người chiến sỹ trên đảo hiện lên thật ấn tượng
“Phần đông các chiến sỹ giữ đảo còn rất
trẻ, những khuôn mặt rám nắng và gió biển” và sự hy sinh của các chiến sỹ
trên đảo Gạc Ma, hay hy sinh khi bảo vệ nhà giàn đều chạm được vào trái tim bạn
đọc. “Các anh chính là những vì sao lấp
lánh trong lòng chúng tôi và con dân đất Việt”. Một chi tiết rất hấp dẫn nữa
là tác giả đã gặp được hai người đồng hương quê Thường Tín đang công tác trên đảo,
cuộc hội ngộ giữa họ thân mật như những
người ruột thịt.Tất cả bình dị thân thuộc như nó vốn thế. Có thể nói trong từng
trang sách nhà văn đã luôn chú ý đảm bảo tính xác thực của hiện thực đời sống
được phản ánh trong tác phẩm, làm cho tác phẩm ấy sống động và rất cuốn hút người
đọc.
Trong suốt
tập truyện ký nhà văn đã lồng vào đó những liên tưởng sâu xa, những đoạn văn
giàu hình ảnh. Người đọc thả hồn theo những hình ảnh đẹp của thiên nhiên biển cả,
trăng nước, cây cỏ: “ Mảnh trăng đầu
tháng treo lơ lửng trên bầu trời thăm thẳm, thi thoảng điểm những đám mây trắng
bồng bềnh, những vì tinh tú nhìn xuống trần gian với cặp mắt nhỏ sáng lấp lánh”;
“Phong ba mùa này bắt đầu ra nụ chúm
chím, những lùm cây lum khum” “Những vạt muống biển … Những bông hoa tím mịn
màng, cánh mỏng manh…chúng cứ vươn dài, bò loang là là trên mặt đất như thách
thức bão giông”. Đây đó trong tác phẩm người đọc bắt gặp vùng đồng bằng trù
phú miền Nam nước Pháp có gió Tramonatane và gió Espagne từ Tây Ban Nha thổi sang
với sự liên tưởng khi nhìn thấy những cánh quạt tạo năng lượng gió trên đảo Sơn
Ca. Hay những mái nhà ngói đỏ tại pháp được phủ những tấm kính để tận dụng năng
lượng thiên nhiên như trên đảo Tốc Tan. Từ vườn rau của các chiến sỹ gợi cho chị
về hình ảnh người bố của mình - một thầy lang suốt đời cặm cụi với cây cỏ. Những
liên tưởng thể hiện sự trải nghiệm dầy dặn và con mắt quan sát tinh tế của nhà
văn Hiệu Constant trong chuyến hành trình ra thăm đảo.
Không phải
tự nhiên mà Hiệu Constant được mệnh danh là đại sứ kết nối văn hóa Việt và
Pháp. Trong truyện ký Kiều bào ở Trường Sa, chị dành hẳn một chương để nói về
những hoạt động của kiều bào Pháp hướng về Trường Sa với dự án Nước Ngọt cho
Trường Sa; Chương trình “Rực rỡ biển đảo
Việt Nam” tại Pa ri, Triển lãm ảnh biển
đảo Việt Nam tại Pháp với nhiều bức ảnh đặc tả quần đảo Trường Sa, đảo
chìm, đảo nổi, nhà giàn, các chiến sỹ hải đảo ngày đêm kiên cường bám biển. Với
việc trần thuật những sự kiện và hành động
thiết thực của kiều bào tại Pháp hướng về Việt Nam, nhà văn đã một lần nữa làm
cầu nối tình cảm của người Việt xa xứ với tổ quốc thân yêu. Trong toàn bộ tác
phẩm chị đã ghi lại cảm xúc của các kiều bào ta, cũng rất nhiều lần chị trực tiếp biểu lộ xúc cảm rưng rưng khi đến với
Trường Sa: “Xung quanh tôi khi ấy, những
kiều bào như tôi chẳng ai có thể kìm nén được... Tôi đã chứng kiến những giọt
nước mắt lăn dài trên khuôn mặt kiều bào”. Nhất là “khi tàu sắp rời cảng các chiến sỹ ta xếp thành hàng dài… Họ đồng thanh
hô to “ Trường Sa yêu kiều bào”. “Không một ai trong đoàn chúng tôi cầm nổi nước
mắt”” Ngay cả khi ngồi viết lại những
dòng này, mắt tôi cũng cay cay”
Truyện ký
Kiều bào với Trường Sa thể hiện được tình cảm nồng nàn máu thịt của những người
Việt Nam xa xứ với Trường Sa, với Tổ quốc. Những người con dẫu có sống nơi đâu
trên trái đất này vẫn mang dòng giống Tiên Rồng. Cuốn truyện ký như một “Tư liệu rất quý cho chúng ta biết vẻ đẹp của
quân và dân Trường Sa, những người đang bám trụ nơi đầu sóng ngọn gió” “Thêm một cột mốc chủ quyền cắm cho quần đảo
Trường Sa” (Trần Đăng Khoa) rất đáng để đọc và trải nghiệm.
Lương Thìn (Thạc sỹ Văn học)
THPT Yên Phong số 1- Bắc
Ninh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét