Bán đấu giá bức
tranh Chân dung mẹ tôi của Nguyễn Nam Sơn ở Paris
Hiệu Constant (từ Paris)
Sau 91 năm « ẩn
dật », bức tranh Chân dung mẹ tôi » của Họa sỹ Nguyễn Nam Sơn lại
có cơ hội xuất hiện trước công chúng trong dịp bán đấu giá tại Paris. Đây là một
bức tranh sơn dầu, vẽ trên vải, kích thước 103,5 x 170cm. Đó là chân dung một
người phụ nữ trung tuổi, trang phục giản dị. Hàng chữ "chân dung mẹ
tôi" nằm ở phía trên bên phải được viết bằng chữ Hán. Phía dưới bên trái
có thêm dòng chữ Hán “Con trai Nguyễn Văn Thọ cung kính”. Phía sau bức tranh vẫn
còn nhãn hiệu triển lãm của Salon Các Nghệ Sỹ Pháp năm 1932. trên đó ghi địa chỉ
của Nguyễn Nam Sơn ở Hà Nội (4 rue de la Citadelle, Hanoi, Tonkin) và địa chỉ của
Victor Tardieu (3 rue Chaptal à Paris).
Cuộc bán đấu giá đã được hãng Art Research Paris tổ chức, tại phòng triển lãm sang trọng ở số 174, phố Faubourg Saint-Honoré, quận 8, Paris, Pháp. Đây là một hãng chuyên bán đấu giá các đồ nghệ thuật cổ. Cuộc bán đấu giá kết thúc vào lúc 15h30, giờ Paris ngày 30 tháng Ba năm 2023. Giá bán cuối cùng là 200.000 Euros, tương đương hơn 5 tỷ đồng Việt Nam.
Bức tranh “Chân dung mẹ tôi” được họa sỹ Nguyễn Nam Sơn vẽ bằng sơn dầu trên vải, thực hiện năm 1930 tại Hà Nội. Bức tranh đã được đưa sang Pháp tham gia triển lãm lần đầu tiên tại Paris trong cuộc Triển lãm Thuộc địa năm1931. Cùng năm 1931, còn có một họa sỹ Việt Nam khác tham gia triển lãm, đó là Lê Phổ, với bức “Tuổi Vui”. Nhưng bức tranh của Nam Sơn đã rất thu hút giới yêu thích nghệ thuật Paris và khiến họ đặc biệt chú ý. Lúc đó Yvonne Pierre Laurens (1882 – 1974), một họa sĩ và nhà điêu khắc nổi tiếng của Pháp, thành viên của hội Salon Các Nghệ Sỹ Pháp đã rất xúc động trước bức tranh nên đã viết cho họa sĩ Nam Sơn “Bức tranh gây ấn tượng bởi vẻ uy nghiêm, màu sắc và các đường nét thanh tao hết sức cân đối. Một tuyệt tác nghệ thuật thực sự.”
Tạp chí “Nghệ thuật và các Nghệ Sỹ” xuất bản tháng Ba năm 1932, đã nêu “Ở đây tập hợp những bức tranh của các học trò thuộc trường Nghệ thuật Hà Nội, nhưng nổi bật và đáng chú nhất là một bức chân dung “Chân Dung Mẹ Tôi”, sâu sắc như một Đức Mẹ, đầy thần thái và một tay nghề vững chắc nghiêm túc của Nguyễn Nam Sơn.”
Và lần triển lãm thứ hai diễn ra vào năm 1932 tại Salon Nghệ sĩ Pháp (Cung điện lớn), trong lần triển lãm này, bức tranh Chân Dung Mẹ Tôi đã đoạt Huy chương Bạc và đồng thời cũng được ông Henri Sambuc, một luật sư người Pháp tại Tòa thượng thẩm mua. Năm 1944, ông Henri Sambuc qua đời và bức tranh cũng như các đồ vật nghệ thuật châu Á trong bộ sưu tập cá nhân của ông đã được ông Jean Yves Bureau, một nhà công nghiệp và sưu tập nghệ thuật Paris, mua lại và kể từ đó đến nay bức tranh được gia đình sở hữu và bảo quản.
Họa sỹ Nguyễn Nam
Sơn, tên thật Nguyễn Văn Thọ sinh năm 1890 và mất năm 1973, quê gốc ở Vĩnh
Yên, sinh ra và lớn lên ở Hà Nội. Xuất thân trong một gia đình thuộc dòng
dõi khoa bảng. Cha mất sớm, khi ông mới lên 4 tuổi, nhưng mẹ vẫn tiếp tục cho ông đi học. Ông đã
theo trường Trung học Bảo hộ ở Hà Nội. Về hội họa, thoạt đầu ông thường viết
thư pháp và vẽ tranh trên lụa. Ông đã vẽ minh họa cho nhiều tờ báo và tạp chí,
và chính vì thế duyên may đã cho phép ông gặp họa sĩ Victor
Tardieu người Pháp, và có thể nói, ông Tardieu đã trở thành người cố vấn
và đỡ đầu cho Nam Sơn trong sự nghiệp Hội họa và đã giúp ông trở thành một
trong những họa sĩ Việt Nam hàng đầu đầu tiên của nền hội họa đương đại.
Theo các tư liệu
Pháp, ông đã cùng họa sĩ Victor Tardieu đồng sáng lập trường Mỹ thuật
Đông Dương và trực tiếp giảng dạy, phụ trách môn Đồ họa và Trang trí. Ông
là người Việt Nam đầu tiên và duy nhất được giao quản lý Trường Đại học
Mỹ thuật Đông dương với cương vị và trọng trách là một quyền Hiệu trưởng, từ
tháng 3 năm 1945 đến cuối năm 1945, tức giai đoạn sau khi Nhật đảo chính
Pháp tại Đông Dương.
Ông Romain
MONTEAUX-SARMIENTO Giám đốc, phụ trách truyền thông và tiếp thị của hãng rất
xúc động cho biết : “Tại Pháp, chúng
tôi rất may mắn có dịp khám phá rất nhiều tác phẩm nghệ thuật của Việt Nam, vì
có sự gần gũi thân cận giữa hai nền văn hóa, nhờ sự trao đổi qua lại từ những
năm đầu của thế kỷ 20. Thế nên ngay khi chúng tôi được thấy những tác phẩm nghệ
thuật này thì ngay lập tức chúng tôi bị ấn tượng bởi thẩm mỹ, bởi tài điêu luyện
về kỹ thuật, bởi sự pha trộn giữa hai văn hóa. Và vào năm 2023 không phải ai
cũng được chứng kiến sự sáng tạo và thời khắc sống giữa các nghệ sỹ Việt Nam và
một số nhà cố vấn Pháp như Victor Tardieu, và một số nghệ sỹ nổi tiếng Pháp
khác đã tham gia thành lập và giảng dạy tại trường Mỹ thuật Hà Nội. Với chúng
tôi mà nói thì quả là hết sức tuyệt vời khi khám phá được những họa sỹ này, đặc
biệt là Lê Phổ và Nam Sơn. Về mặt lịch sử cũng như về công việc của họ thông
qua tác phẩm. Với chúng tôi, khi được thấy những tác phẩm này, thì đã như bị một
cơn sốc nghệ thuật, cảm xúc dâng trào nhưng đó cũng là phù hợp với nghề của
chúng tôi. Đó là một nghề chuyển tải lịch sử nghệ thuật, chuyển từ những nhà sưu
tập nghệ thuật này sang nhà sưu tập nghệ thuật khác. Với chúng tôi, đây là những
thời khắc duy nhất trong sự nghiệp được khám phá chất lượng của những nghệ sỹ bậc
thầy này, vốn được đề cập rất nhiều trong giới. Đây là những thời khắc tuyệt vời
với chúng tôi khi có được những tác phẩm này trong phòng triển lãm của mình nhưng
cũng còn cả với công chúng yêu nghệ thuật.”
Ông Romain MONTEAUX-SARMIENTO
Hãng Art Research
Paris mới thành lập nhưng các chuyên gia đã có thâm niên hàng chục năm từng làm
việc cho các hãng nghệ thuật lớn. Mới đây, hãng này cũng đã thành công bán đấu
giá bức tranh Cậu bé và con chim vàng
của Lê Phổ với giá 156 ngàn euros và bức Làng
Quê của Nguyễn Văn Bình với giá 65 ngàn Euros.
Việc tái khám phá ở
Pháp kiệt tác hội họa này của Việt Nam, mang đến cho công chúng yêu nghệ thuật
Pháp cũng như trên toàn thế giới những yếu tố để khám phá và hiểu biết thêm về
tranh của Nam Sơn nói riêng và các nghệ sỹ Việt Nam nói chung.
Bài và ảnh
Hiệu Constant (từ
Paris) 30 03 2023
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét